Het ritselen van de wind door de bamboe brengt veel mensen tot rust. En is mooi in elk jaargetijde. Wintergroen en in de meeste gevallen ook winterhard. Licht doorhangende halmen vol dauwdruppels in de lente, frisgroene blaadjes tegen een strakblauwe lucht in de zomer, prachtige kleurschakeringen op de halmen in de herfst en de verstilde schoonheid van bamboe onder een laagje sneeuw. De mogelijkheden zijn legio. De een kiest voor een rustige Japanse tuin, de ander voor een jungle-tuin en weer een ander voor de combinatie met andere winterharde exoten. Het kan allemaal in je eigen tuin.
Diversiteit
Soorten
Toepassingen
Bamboe kiezen
Begrenzen
Waar te koop
Verzorging
Snoeien
Ziekten
Diversiteit
Bamboe is er in allerlei soorten en maten. Van pakweg 20 cm tot 39 meter hoog. Wereldwijd zijn er zo’n 1.400 soorten. Als we ons beperken tot de soorten die geschikt zijn ons klimaat houden we er nog altijd een kleine 400 over. Zou dat genoeg zijn voor jouw tuin? Bruine halmen, groene halmen, gele halmen, zwarte halmen, rode halmen, halmen met schutblad, gestreepte halmen of gevlekte halmen. Groot blad, klein blad of bont blad. Dunne halmen of juist dikke halmen. Je zou een tuin kunnen ontwerpen met enkel bamboe zonder dat het saai wordt.
Soorten
Bamboe geschikt voor ons klimaat kunnen we grofweg in twee groepen verdelen. Polvormende en lopende bamboe. Polvormende bamboe –de naam zegt het al- heeft een kluitvormig wortelstelsel. De wortels lijken op kromme tenen maar dan groter. Naar mate de plant ouder wordt neemt de kluit in omvang toe. De plant blijft dus keurig op z’n plaats en neemt alleen in omvang toe. Bij de lopende bamboe ligt dat anders. Hier zijn de wortels langgerekt en blijven in lengte groeien. Op deze wortels die we rhizomen noemen, worden onderweg weer knopen gevormd waarop nieuwe halmen kunnen groeien. Dat kan dichtbij de andere halmen zijn maar ook een halve meter verderop. Of nog verder. Het zijn deze soorten die door onkundig gebruik bamboe zijn imago van woekeraar heeft bezorgd. Gelukkig is er een eenvoudige manier om deze soorten te begrenzen dus hoef je bij de keuze je niet te beperken tot alleen de polvormende soorten.
Boven
Toepassingen
Bamboe is op verschillende manieren toe te passen in tuin of landschap. Als solitair, als haag, in combinatie met grassen of met andere exoten. Bamboe heeft zoveel gezichten dat er altijd wel een paar soorten zijn die passen bij je plannen of wensen.
Boven
Bamboe kiezen
De eerste vraag die een bamboekweker je zal stellen is: hoe hoog mag de bamboe worden? Want uit ervaring weet hij dat hoog voor de een iets heel anders is dan voor de ander. Dus wie graag dikke halmen ziet (>25 mm) moet weten dat de bijbehorende planten hoger worden dan 5 meter. Ook moet –net zoals bij andere planten- rekening gehouden worden met volle zon en half schaduw. Van schrale wind houdt geen enkele plant maar toch zijn er enkele soorten die beter tegen wind kunnen dan andere. Hetzelfde geldt voor tuinen die dicht bij zee liggen of tuinen met hoog grondwater. Als alle eisen en wensen zijn besproken blijven er een aantal kandidaten over waar je een keuze uit kunt maken.
Boven
Begrenzen
Begin op een feestje maar over bamboe en grote kans dat je getrakteerd wordt op nachtmerrieverhalen. Al die verhalen waren niet nodig geweest als er iets meer kennis in huis was geweest. De ‘adviezen’ van de meeste tuincentra zijn ronduit bedroevend. De speciekuip –al dan niet met uitgezaagde bodem- of worteldoek zijn wel de meest voorkomende. Behalve dat een speciekuip in veel gevallen een te kleine leefruimte is voor de plant, is de kuip gemaakt van PVC. En PVC is te zacht voor de worteldruk die de plant op termijn zal gaan uitoefenen. De kuip zal op z’n zwakste punt, in het midden, gaan scheuren en zo de rhizomen de gelegenheid geven de rest van je tuin te gaan verkennen. Om over worteldoek maar te zwijgen. Dan toch liever naar de bamboekweker. Daar is rhizoombegrenzer te koop. Op rollen van 50, 64 en soms 80cm hoog. In de praktijk wortelt het overgrote deel van de bamboe niet dieper dan zo’n 30-40 cm. De begrenzer is gemaakt van HDPE dat vele malen sterker is dan PVC. Met deze folie maakt u kamers. Afhankelijk van het tuinontwerp maak je per plant een kamer of per groep planten. Maak de kamers zo groot mogelijk zodat de plant ook in de toekomst voldoende leefruimte heeft. De folie graaf je in en zorg dat een klein randje van de folie boven de grond uitsteekt. De uiteinden worden omgevouwen en in elkaar gehaakt. Voor extra zekerheid kun je de vouw vastzetten met rvs parkers of boutjes. Dat is alles. De buren zijn weer gerust en de vijver gered. Wel is het raadzaam om een paar keer per jaar de randen te controleren op rhizomen die over de rand willen groeien. Die knip je gewoon af. Hoewel polvormende soorten geen begrenzer nodig hebben is het wel raadzaam om als er planten op de erfgrens worden gepland aan de erfgrens een strook rhizoombegrenzer te plaatsen. Dit kan handig zijn als er sprake is van een schutting of een hek op de erfgrens.
Boven
Waar te koop
Bamboe is op steeds meer plaatsen te koop. Waar je vroeger bij een tuincentrum kon kiezen uit hooguit 3 à 4 soorten is er nu bij gespecialiseerde bamboekwekers te kiezen uit ruim 300 soorten. Niet elke kweker voert zo’n breed assortiment maar de keuze is er in elk geval vele malen groter. EBS Nederland adviseert om bamboe altijd bij een kweker te kopen. Alleen daar kunnen we de kwaliteit garanderen. Naast het advies dat je er krijgt heeft elke kweker ook een voorbeeldtuin. Daar kun je zien wat de karakters van de planten in hun volwassen staat zijn. Want aan het kleine plantje dat je hebt uitgekozen zijn deze karaktereigenschappen vaak moeilijk te zien. Bovendien zijn de planten afgehard op ons klimaat en krijg je ook werkelijk de plant mee die op het kaartje staat. De kans is dus erg klein dat je met een verkeerde plant naar huis gaat. En natuurlijk verkoopt de kweker ook rhizoombegrenzer. Die service krijg je niet bij tuincentra. De planten zijn er misschien goedkoper maar de kwaliteit is er ook na. En de kans dat het later mis gaat ook.
Deze Nederlandse kwekers verkopen aan particulieren:
Bamboehof, Reeuwijk
BambooGiant, Asten
Bambooworld, Winterswijk
Boryana, Oldeberkoop
De Groene Prins, Steenwijkerwold
Grassenerf, Boskoop
Indosuka, Creil
Kimmei, Valkenswaard
De Groene Toko, Beesd
Randijk, Leusden
Aad Vermeer, Haaren
En deze in België:
Boven
Verzorging
Hoewel bamboe de naam heeft een ‘moeilijke plant’ te zijn, valt dit in de praktijk nogal mee. Net zoals bij elke plant zijn er een aantal ‘weetjes’. Zo houdt bamboe niet van schrale wind en een standplaats op het noorden. En heeft bamboe bijvoorbeeld geen speciale grond nodig. Sporadisch kom je in een tuincentrum wel eens zakken met bamboe-aarde tegen maar dit is meer een verkooptruc dan dat de plant er echt baat bij heeft. Want bamboe is een behoorlijk tolerante plant en verdraagt tussen de 4 en 8 pH. En dat is wat je gemiddeld aantreft in de tuinen in de Benelux. Wie hard groeit kan ook wel wat extra’s gebruiken. Daarom is bemesten een prima idee. Gebruik geen scherpe (koe)mest of NKP-korrels. Gebruik liever gazonmest. Dit is veel zachter en de samenstelling benadert heel dicht de precieze verhoudingen die bamboe nodig heeft. Bemesten kan vanaf februari tot september. Voor de winter hoeft er niet veel gedaan te worden. De laag afgevallen blad -die in veel gevallen ook voor een decoratief gezicht zorgt- is meestal voldoende. Is er geen bladlaag aanwezig of vind je de laag te dun dan kan dit worden aangevuld met een mulchlaag of stro. Bamboe is een waterminnende plant maar houdt niet van natte voeten. Er zijn enkele soorten die wel geschikt zijn voor drassige grond en zouden gebruikt kunnen worden om een stuk grond te stabiliseren. Dit zijn meestal niet de decoratiefste soorten. Bij warm weer dus extra beregenen. Sommige soorten zullen bij droogte hun blad oprollen. Een mooie waarschuwing dat er onvoldoende water is gegeven. Droogte is droogte dus ook in de winter is er water nodig. Probeer wel de vorstperiodes te vermijden.
Boven
Snoeien
Bamboe is inderdaad snoeibaar. Met uitzondering van hagen zullen we hoogtesnoei altijd afraden. Dit omdat daarmee het karakter van bamboe verloren gaat. En een van de redenen om voor bamboe te kiezen was toch het meewuiven in de wind? Door in hoogte te snoeien blijven er vaak stramme staken over. Als we gaan snoeien maken we onderscheid in
• Opsnoeien
• Uitdunnen
• Haagsnoei
• Siersnoei
Opsnoeien
Deze techniek wordt vaak toegepast bij Phyllostachys-soorten. Het is het weghalen van de onderste takken. Hierdoor ontstaat meer transparantie zoals bij de hele hoge bamboes in Azië of Zuid-Amerika. De karakteristieken van halmen (kleur, strepen, vlekken, etc.) komen zo beter uit. En dat zelfde geldt voor de onderbeplanting. De beste methode is om dit te doen als de nieuwe halmen hun zijtakken gaan uitvouwen. Deze zijn dan nog zacht en zijn zo makkelijk af te breken. Bij volwassen halmen zal dit met de snoeischaar moeten gebeuren. Iets minder mooi als je van dichtbij kijkt maar het resultaat van een afstandje gezien is meer dan de moeite waard.
Uitdunnen
Dit kan toegepast worden op zowel Phyllostachys-soorten als enkele polvormende soorten. Het doel is om ook weer een transparantere plant te krijgen. Dit breiken we door het aantal halmen per vierkante meter te beperken. De plant zal je er –afhankelijk van de soort- ook voor belonen door iets dikkere halmen te produceren. Het beste snoei je de oudste halmen het eerst. Want een bamboeplant kun je vergelijken met een familie. Van grootouders tot en met de kleinkinderen. Snoei je steeds de nieuwe halmen (kleinkinderen) weg dan zal de plant zich snel verouderen terwijl de oudere halmen (grootouders) van nature niet lang meer te leven hebben.
Haagsnoei
Als we uitgaan van een wat lagere haag van Fargesia-soorten dan kan er behoorlijk strak gesnoeid worden. Er zijn zelfs voorbeelden van doolhoven in Fargesia-soorten. De hoogte is eenvoudig te bepalen door de halmen te toppen als ze hun lengtegroei voltooid hebben. De zijkanten kunnen eenvoudig met een heggeschaar worden bijgewerkt.
Siersnoei
Voor echt gedetailleerde vormsnoei zoals bij buxus en taxus ben je bij bamboe aan het verkeerde adres. Maar er is wel degelijk siersnoei mogelijk. Zowel van de plant als geheel als het sniersnoeien van losse halmen. Het vergt wel de nodige ervaring of geduld maar er zijn mooie resultaten te bereiken.
Boven
Ziekten
Bij ons hier in West-Europa is er nauwelijks sprake van enige bedreigingen voor bamboe. Sinds kort hebben we te maken met een meegereisde vorm van bamboemijt. De schade die dat tot nu toe aanricht is marginaal en vaak ook moeilijk te zien. De plant gaat er zeker niet dood aan maar kan er tijdelijk minder mooi uitzien. Momenteel wordt er onderzoek gedaan door de Universiteit Wageningen naar een oplossing voor dit probleem.
Boven
Bamboe in ons dagelijks leven >